Verslag groep 70 Kenia en follow-up groep 56.1 en 57.1

Webuye en Bungoma, Kenia

Trainingsdata: 20 t/m 24 april 2015

Follow up 56.1 en 57.1: 27-28 en 29-30 april 2015

Door Frank Oomkes

Slagregens in Webuye

Na de training in Mayanja reis ik door naar het nabijgelegen Webuye, waar ik een volgende vijfdaagse training zal geven. Gilbert Kapchanga is hier coördinator; hij doet het prima. Wat goed bevalt, is dat ik een co¬trainer in opleiding heb, Deogratius Magero. Samen leiden we de training, en bespreken we na. We hebben de beschikking over een lokaal van de Sango Primary School. Het is ruim, en rustig gelegen. Tot de voor dit seizoen gebruikelijke slag- en hagelregen op het ijzeren dak davert, dagelijks in de namiddag… Dan moeten we onmiddellijk stoppen met werken, want je verstaat elkaar niet meer. Het grasland naast de school verandert ondertussen in een klein meer.

Prettig hotel

Gilbert heeft een prettig hotel geregeld: het Motel Hotel Webuye, waar ik wel elke keer zou willen logeren: prima personeel, goede maaltijden en veel gelegenheid tot contact met Keniaanse gasten. Het enige dat niet werkt, is de verwarming van het douchewater.

Goed gevulde groep

De groep is, met vijftien deelnemers, goed gevuld. Het opleidingsniveau en de beheersing van het Engels liggen gemiddeld een stukje lager dan dat van de vorige groep (project 69). Waar nodig springt Deogratius in en zorgt hij voor herhaling in het Swahili. Dit blijkt een goede formule, samenwerken met een autochtone cotrainer. Voorlopig beter dan het alternatief: zelf goed Swahili leren spreken…

Hallelujah!

De training verloopt goed: de groep is erg gemotiveerd, leergierig en gezegend met een aanstekelijk gevoel voor humor. Opnieuw valt het gebruik van Afrikaanse leiderschapstheorie en de verwijzing naar grote Afrikaanse leiders prima. Ook het gebruikelijke inspelen op de leerwensen van de deelnemers werkt goed, evenals het hen laten herhalen van de stof van de vorige dag. Aan de oefeningen in teamwork voeg ik een nieuwe toe: ‘Team running’. Een goed voorbeeld van de uitspraak ’Alone I go fast, together we get further’ (Ubuntu). De trainer kiest twee captains, die ieder een team vormen, waarbij ze erop letten dat de resulterende teams vergelijkbaar zijn als het op hardlopen aankomt. Twee strepen in het zand, 50 meter van elkaar, als start- en finishlijn. De teams rennen als groep. De tijd die gemeten wordt, is van “GO!” tot de aankomst van de langzaamste deelnemer. Bij de finish staat iemand die de tijd opneemt. De teams overleggen vóór de start over hun strategie. Er gebeurt iets heel opmerkelijks. In de eerste groep zit een oudere lerares: een wijze dame die de strekking van de oefening haarscherp doorheeft. Haar teamcaptain praat in het voor-overleg alleen over zo hard mogelijk lopen. Dus wat doet ze? Ze raakt achter en struikelt halverwege, opzettelijk, maar schijnbaar per ongeluk. De groep verliest dus, met een teamcaptain die uitroept dat hij zélf toch erg snel de finish gehaald heeft, en dus tóch gewonnen heeft… Dat leidt tot een prachtige discussie over wat winnen nu eigenlijk is, en of winnen ook inhoudt dat je groepsleden die niet mee kunnen, afschrijft. De twee groepen mogen een tweede run doen. Deze keer wint de groep van de oudere onderwijzeres. Hallelujah!

Samenwerken…

Samenwerken, en hoe dat het beste kan, staat nu zo goed op de kaart, dat een volgende oefening (‘Hindernissen’, waarbij de hele groep over een hoog gespannen touw moet zien te komen) vlekkeloos verloopt. Een zeer angstige deelnemer wordt zo goed gerustgesteld en geholpen, dat ze haar angst verbijt en de hoge sprong waagt. Diezelfde deelneemster, na dit overleefd te hebben, is hierdoor zo geïnspireerd, dat ze de leiding neemt in een nog weer zwaardere samenwerkingsoefening (‘Blind Vierkant, zie project 69) en die rol glansrijk invult. De groep weert zich een dag later enthousiast en vol overgave in de conflicthanteringsoefening ‘Stoelen’, waarbij één derde van de groep de opdracht krijgt: ‘Zet alle stoelen bij het raam’, één derde de opdracht: ‘Zet alle stoelen bij de deur’ en één dede de opdracht: ‘Zet alle stoelen in een cirkel’. Alle denkbare fouten tegen constructief win-win oplossen worden gemaakt, tot uiteindelijk het kwartje valt.

Wat vooral tevreden stemt, is dat thema’s die de groep zelf belangrijk vindt zo goed uit de verf ge-komen zijn. Wat bij teamwork en conflicthantering gebeurde, is zo navrant dat je dat nooit meer vergeet.

Conclusie

Het valt me opnieuw op hoeveel van de deelnemers snel de competitie in rollen en van daaruit in een conflict belanden. Ook in hun eigen ngo’s gebeurt dat volgens hen vaak. Ik hoop dat daar door deze training een klein beetje verandering in gaat komen.

Follow-up 56.1

Bungoma

Vorig jaar heb ik in Bungoma een aantal 5-daagse trainingen gegeven. De trainingen van groep 69 in Mayanja en groep 70 in Webuye worden gecombineerd met de follow-ups van deze 5-daagsen.

Bungoma is een middelgrote provinciestad, met een reeks randgemeenten. Alles is er te vinden: ook geavanceerde copyshops, goed gesorteerde kantoorboekhandels en flinke supermarkten. Er zijn cafeetjes en restaurants, en honderden bodaboda’s die je voor 50 cent de hele stad door brengen. Je hebt alleen geen helm op, maar dat heeft de bestuurder ook niet, dus hoop je erop dat hij uit zelf-behoud geen ongelukken maakt.

Aardige medewerkers

De trainingsruimte is een gebouwtje van een ngo: Dream Africa, Bungoma Environment Watchers. De medewerkers zijn bijzonder aardig. Het grootste ‘lokaal’ is meer een gangetje, maar er zijn twee extra ruimtes voor werk met subgroepen. Gilbert Kapchanga is ook hier coördinator; weer doet hij z’n werk uitstekend, en hij springt in als het nodig is.

Het hotel, het Cool Base Guest House, ligt op loopafstand van de trainingsruimte. Jammer genoeg geen werkende warme douche, maar verder in orde. Het personeel is verbaasd en traag als ik het licht in mijn kamer gerepareerd wil hebben, maar de nachtwaker (die in Kenia altijd ‘soldier’ wordt genoemd) wordt een kameraad en helpt een handje.

Weerzien met oud-deelnemers

De groep is redelijk gevuld, met acht deelnemers. Het opleidingsniveau en de beheersing van het Engels zijn in orde. Een voordeel is, dat ik hen zelf een half jaar geleden de 5-daagse training heb gegeven. Ze blijken er veel zin in te hebben. Van de reeks trainingen van vorig jaar oktober had ik een mooi fotoboek gemaakt, waar zij dus ook in staan. Dat vinden ze erg leuk, en de deelnemers die op tijd zijn vullen het wachten op de laatkomers met het doorbladeren van het boek. “Waarom heb je ook niet voor ieder van ons zo’n boek gemaakt?”, vragen ze, niet wetend hoe duur dat is. We spreken af dat ik de foto’s die ik deze tweedaagse van hen maak, doorzend naar de plaatselijke coördinator, zodat ze er gemakkelijk bij kunnen.

De deelnemers willen weten of ze ook nu weer een deelnamecertificaat krijgen, zo als na de vijf¬daag¬-se gebruikelijk is. Die dingen zijn van groot belang in Afrika. Als je zou antwoorden dat het er toch vooral om gaat dat ze zinvolle zaken leren, zou je er niets van begrijpen. Dus ik beloof dat.

Opfrissen van kennis, en een paar nieuwe onderwerpen

De deelnemers vraag ik verslag te doen van wat ze hebben gedaan met het geleerde. Dat neem ik op met de voice-recorder en ik maak er aantekeningen bij. Vervolgens neem ik de stof van de 5-daagse nog eens goed met hen door. Iedere deelnemer houdt, na zich voorbereid te hebben, een gedegen inleiding, beantwoordt vragen en krijgt feedback. Daarnaast behandel ik grondig, met oefenen erbij, een nieuw onderwerp: Transactionele Analyse (Eric Berne). Hoe kun je je kennis van egoposities, complementaire- en kruistransacties inzetten om je invloed als leider te versterken. Ze snappen het en zijn geïnteresseerd. De net verzonnen oefening ‘Team running’ is opnieuw leerzaam, en geschikt om na de lunch de groep klaarwakker te schudden.

Het lijkt erop, dat veel van het in de vijfdaagse geleerde in het tussenliggende halfjaar gebruikt is. Mooi! Maar er is ook nogal wat weggezakt, dat opfrissen nodig had. Fijn dat we daar de tijd voor konden nemen.

We ronden af met de uitreiking van de certificaten, onder het genot van frisdrank en feestkoekjes. En natuurlijk met een mooie groepsfoto…

Follow-up 57.1

Hoog niveau

Deze follow-up groep telt tien deelnemers; niet slecht! Bovendien zijn ze punctueler dan ik ooit heb meegemaakt: op de eerste dag starten we maar een half uur te laat, en verder is iedereen steeds op tijd zodat we, naast het programma zoals van follow-up 56.1, nog wat meer tijd hebben om Transactionele Analyse met oefeningen te omlijsten. Dennis Situma, de coördinator van de 5-daagse in Mayanja, is nu één van de deelnemers en blijkt opnieuw een goede kracht te zijn. Mark Nafusi krijgt applaus omdat hij gekozen is als voorzitter van de koepel van de jeugdgroepen in Bungoma County. In zijn bijdragen in de training is zijn kwaliteit voelbaar. Wie ook uitblinkt, is Silvia Mukhebi, een jonge vrouw die graag als trainer voor Libre zou werken, net als Deogratius. Ik vind sowieso het niveau van deze groep hoog.

Weer gebruik ik ‘Team Running’ voor het opfrissen van het thema teamwork en als stimulator. Het pakt voor de derde keer goed uit. De deelnemers rennen met overgave én snel! Geen wonder: de beste hardlopers komen uit West-Afrika. Die oefening houd ik erin; ik kan hem iedereen aanraden. De uitreiking van de certificaten, het slotfeestje en de groepsfoto’s vormen een feestelijke afsluiting.

Moe maar voldaan sluit ik deze (ruim) drie geweldige trainingsweken af, en keer ik terug naar huis…

Thuiskomst-schok

Achter de voordeur ligt een grote kokosmat. Wat een aanstellerij, zeker gelijk indruk willen maken. Maar door die mat stamp ik het huis niet vol met vette rode moessonmodderklei. Ik druk op licht-knopjes. De lampen doen het. Allemaal. Geen blauwige spaarlamp tegen het plafond. Warm licht achter lampenkappen. Idioot veel lampen. De bank waarop ik ga zitten, geeft donzig mee, veert ook. Geen dun laagje schuimplastic op houten plankjes. Nergens steken spijkers uit. De hele kamer is raar: kamerplanten, cd’s, heel veel boeken, tijdschriften, bloemen. Parket, hoogpolige kleden. Schilderijen aan de muren. Er is nóg een grote kamer: weer muur-vullende boekenkasten, een piano, en gitaren aan de muur. Veel grote ramen: de gordijnen hangen recht aan rails. Gordijnen horen aan een touwtje, en dan met vier van de tien haakjes. Voor ieder raam moet een ijzeren hekwerk.

Achter die ramen een grote tuin met bloeiende sierplanten. Welke gek woont hier? Een tuin is voor planten die je kunt eten, kippen, de geit, vuur waarop je kookt, een hutje met poepgat, en huisjes voor familie. Binnen ruikt het naar vers gezette koffie. Échte koffie, met een beetje room erin. Ja, zo was het! Mijn dochters dekken de tafel met een echt tafelkleed. Borden van porselein, tafelzilver, kristallen wijnglazen, een rauwkostschotel, gebakken aardappelen en echte biefstuk. De douche is wonderlijk. Er komt warm water uit, en je kunt het regelen. De badkamer is door een genie bedacht: er is een spiegel, een echte spiegel, niet in een ander kamertje, maar in de badkamer, recht boven de wastafel. Die hangt niet los naar voren maar zit vast. Er hangt een glazen plankje boven en daar staan toiletspullen op; handig hoor. Nog iets geks: er zit een lampje boven de wastafel. Ik kan zelfs zien wat ik doe bij het scheren. Datzelfde genie heeft een stang bedacht waar de badhanddoek over heen hangt, en waar ik bij kan vanuit de douche. En heel slim: ik sta in een soort bak en een glazen deur sluit de douche af. Geniaal! Zo blijven de handdoek, de wc, de vloer en het wc-papier droog. Ook de slaapkamer is apart: er zijn kasten waarin ik kleding kan hangen en leggen. In die kasten hangen hele kleerhangers, en ik vind er van alles. Naast het bed staan nachtkastjes, waarop ik allerlei dingen kan neerzetten: wekker, drankje, boek, bril, horloge. Slim. In bed opnieuw een verrassing: een fantastische, dikke matras. Ik leun tegen een zacht donzen kussen, dat in niets lijkt op een bobbelig schuimplastic kussen. Er zit ook nog een sloop omheen. En er zijn leeslampjes. Heerlijk, ik kan weer lezen in bed!

Deze woning is krankzinnig. Elke slaapkamer is groter dan een optrekje in Kenia. Er passen zeker twintig gezinnen in dit huis. Twee ijskasten en een wijnkast: meer dan in een hotel. Twee studeerkamers. Stereo-installaties, televisies. Hier wonen zeer rijke mensen, van de heersende stam. Wat ontbreekt is een muur met rollen prikkeldraad, een hek met een bewapende bewaker, en een grote hond. Als ze bestolen worden is het hun eigen stomme schuld.

Een ‘thuiskomst schok’. Na drie weken Kenia.