Libre Foundation geeft gratis trainingen aan Lokale leiders van kleine goede doelen organisaties in Afrika, Latijns-Amerika en Azië. Lokale leiders, die op geen andere manier toegang hebben tot dit soort trainingen.
Sinds de start in 2008 hebben we honderden trainingen gegeven. We hebben de verslagen van de eerste 5 trainingen voor je bewaard. Natuurlijk hebben we ook inhoudelijk niet stilgezeten: het programma en de opzet voor de vijfdaagse trainingen zijn in een handboek gezet en worden regelmatig herzien. Daarnaast hebben we inmiddels een pool van meer dan 50 buitenlandtrainers (waaronder meer dan twintig uit Latijns-Amerika) die de trainingen verzorgen.
Meer informatie? Kijk hier voor opzet en aanpak van onze buitenlandtrainingen
Project 3 en 4 Lima, Peru
Trainingsdata: 3 augustus 2009 – 15 augustus 2009
Door Erik Bos
Over mijn schaduw heen: Trainen in het Spaans
Het centrale thema tijdens de trainingen in Oeganda en Kenia bleek niet de vaardigheden die we oefenden. Het belangrijkste onderwerp bleek de groei van zelfvertrouwen om risico’s te nemen. Zoals Lucas en Anneke - twee aangesloten trainers en leermeesters van mij bij mijn NLP-opleidingen - al eens zeiden: “Trainen is het veranderingsproces van mensen die geloven dat ze iets niet kunnen naar mensen die geloven dat ze het wél kunnen.”
De deelnemers weten vaak allang wat nodig is, maar hebben schroom om hun groep écht te leiden en om er 100% voor te gaan. Een jaar nadat ik voor het eerst over mijn eigen schaduw heen ben gesprongen, door Libre Foundation te starten, vond ik het tijd om opnieuw zelf de daad bij het woord te voegen. Dus op naar Spaanstalig Peru, het land dat in 2002 mijn hart heeft gestolen als het gaat om onbaatzuchtig samenwerken.
Met slechts een half jaar praktijkervaring 7 jaar geleden en nu drie weken opfrissen en grammatica stampen in Inca-stad Cuzco ging het dus gewoon gebeuren: Libre Foundation debuteert in het Spaans. Bij 22 deelnemers in twee groepen in Lima die alles bij elkaar 22 woorden Engels kunnen. Er bestaat een kledingmerk genaamd ‘No Fear’... voor mij was dit project veel meer ‘Yes Fear’. En toch doen…eigenlijk precies hetzelfde als wat we van onze deelnemers verlangen….
De Spaanse taal in drie weken bleek toch andere galleta dan het Engels…: díe taal is bekend, steekt logisch in elkaar en je kent al zoveel woorden van TV, van de liedjes van U2 en van al die lessen op school. Spaans heeft vier verleden tijden (wij maar drie; ik kocht, ik was aan het kopen, ik heb gekocht), een tweede naamval (zoals in leve de koningin), ze vervoegen bijvoeglijk naamwoorden (de ronde appel, de rondes appels…) en ga nog maar even door. Wat was het heerlijk om op het moment dat ik hem begon te knijpen, drie dagen voor de training, er van alle kanten harten onder mijn riem werden gestoken! Gracias thuisfront!
“Trainen is het veranderingsproces van mensen die geloven dat ze iets niet kunnen naar mensen die geloven dat ze het wél kunnen.”
Peru
Peru is een Latijns-Amerikaans land en dus een land met grote economische tegenstellingen, machismo, eergevoel, weinig besef van tijd en veel besef van solidariteit.
Daarnaast is er de vreemde tegenstelling tussen enerzijds trots zijn op de Incabeschaving (‘wij, de Peruanen’) en anderzijds dat men nu zelf Spaans praat, katholiek is en neerkijkt op iedereen die nog de oorspronkelijke taal Quechua spreekt. Ik heb een soort van folkloristische dans gezien die een veldslag uitbeeldde over de vernedering door ‘die gemene Spanjolen’, maar die wel eindigde in een katholieke (‘spaanse’) kerk…: ‘wij’ en ‘zij’ is iets heel dubbelzinnigs hier….
Een tweede punt over Peru is de nog steeds geopende wond van het terrorisme. In de jaren 80 en 90 heeft terreurorganisatie Het Lichtend Pad hier huisgehouden, met 30.000 doden als gevolg, uiteraard vooral onschuldige burgers en boeren. Terwijl ETA deze zomer doorging met een bomaanslag op Mallorca, is Lichtend Pad ook nog altijd niet verdwenen: een paar weken geleden hebben ze nog geprobeerd een politiebureau te overvallen, voor nieuwe wapens. Elke Peruaan kent wel een verhaal over een aanval, moord, gewonde of bedreiging van Lichtend Pad, of van een brute tegenaanval van het regeringsleger.
Brengt ons tot het derde punt om Peru (niet) te begrijpen: politiek. In de jaren 80 was Alan García president. Niet alleen maakte hij catastrofale fouten op economisch gebied, met hyperinflatie á la Mugabe als gevolg, hij gaf in die tijd ook opdracht om een groep in voorarrest zittende vermeende terroristen te vermoorden. Daar zijn bewijzen voor gevonden door een soort van waarheidscommissie, maar Alan García wist het zover te draaien dat deze niet-verjaarbare misdaden toch verjaard bleken. Desi Bouterse zal jaloers zijn…. Alan García is trouwens op dit moment opnieuw president. Echt waar. Hij is niet de enige koekenbakker die de natie heeft mogen leiden: zijn voorganger, Fujimori, heeft inmiddels een flink aantal processen aan zijn broek voor onder andere fraude en is zojuist in het eerste proces veroordeeld tot 9 jaar. Daar komt waarschijnlijk nog wel wat bij. Eind 2010 zijn de volgende verkiezingen. Op dit moment gaat daarin Keiko aan de leiding in de polls. Zij is de dochter van…Fujimori. Echt waar. Ze heeft al aangekondigd dat zij als president haar vader amnestie zal verlenen.
Mocht je nu de gedachte hebben ‘die Peruanen leren het nooit’: weet dat de stembusfraude en manipulatie van de media hier een formaat heeft waar voorheen Poetin en over een paar jaar Jacob Zuma nog wat van kunnen leren.
Groep 1: Terug naar Villa el Salvador
Villa el Salvador is een straatarme voorstad van Lima met 400.000 inwoners. Veertig jaar geleden hebben migranten uit de Andes dit stuk woestijn aan de rand van Lima bezet, omdat ze in Lima geen werk of woning konden vinden. Dankzij uitzonderlijke samenwerking en solidariteit, hebben ze het beter voor elkaar dan omliggende sloppenwijken.
Ik ben er geweest in 2002 en herinner me als de dag van gisteren een optocht van clowns, draken en jongleurs in het allerarmste deel van de stad (huizen van karton en rieten matten, gebouwd op strandzand) door theatergroep Arena y Esteras (Zand en Rieten Matten). Zulke parades doen ze al 15 jaar, met als doel een glimlach te toveren op bedrukte kindergezichten en om ouders nieuwe moed te geven. Voordat ze op pad gingen, staken ze de koppen bij elkaar en werd in koor geroepen: Wij zijn arm, maar zij zijn armer. Voor hen gaan we op pad.
Sinds die tijd heeft deze stad een speciale plek in mijn hart, vanwege het grote aantal initiatieven om armoede van vandaag geen reden te laten zijn voor armoede van morgen. De acht deelnemers vertegenwoordigden lokale organisaties uit Villa el Salvador. De bibliotheekbeheerder wilde leren hoe hij aan nieuwe vrijwilligers kon komen. Iemand van een homorechtenorganisatie wilde handvatten om aan de 50.000 handtekeningen te komen die nodig zijn om discriminerende wetten terug te draaien. Een meid van 21 was sinds kort degene met de dagelijkse leiding over haar theatergroep. Zij wilde leren om impopulaire beslissingen te nemen. Een andere twintiger die workshops verzorgde in het circus (zulke workshops kosten weinig en brengen plezier en afleiding voor veel kinderen, twee hele belangrijke dingen in deze armoe), had moeite met contact maken met kids die bang waren voor bijvoorbeeld steltlopen.
De training
De training zelf is aan de buitenkant niet bijzonder en lijkt veel op wat er in Nederland ook getraind wordt over leidinggeven, samenwerken, projectmatig werken en conflicthantering. Sommige oefeningen zijn qua structuur 100% hetzelfde. Het is alleen nodig om de werkwijze héél duidelijk uit te leggen en vooral meer tijd te geven om echt zelf te oefenen. Het is allemaal nieuw en anders, dus hebben ze soms even wat langer nodig om echt te snappen wat er gebeurt als je een bepaalde techniek (begrip tonen voor een ander…) inzet.
Een leuk moment tijdens de eerste training was de aftrap. Na twee minuten introductie van mijn kant, kwam het grote moment in het Spaans: “Eh…verstaan jullie wat ik zeg?” Daarop volgden acht knikkende koppies en toen zei een deelnemer lachend: “Zo niet, dan was het een heel korte training geworden, hè Erik?” Heerlijk moment, al het ijs gebroken. Ondanks de foutjes, herhalingen, vergissingen, mislukte uitdrukkingen (hilariteit alom) en misverstanden, bleek de taal geen enkele barrière om hun leerdoelen te bereiken.
Groep 2: De dappere strijders van Villa Maria el Triunfo
Libre Foundation heeft telkens een lokale organisatie of contactpersoon nodig voor de voorbereidingen ter plaatse. Dit keer heeft DESCO dit deel geregeld. Deze organisatie werkt al 43 jaar aan wijkopbouw, zelforganisatie en ontwikkeling in de allerarmste gebieden van Peru. Ze realiseren deze doelen dankzij donoren als onder andere OxfamNovib. Dankzij hun uitstekende medewerking hadden we geen kosten voor zaalhuur, werden alle e-mails snel en in goed Spaans beantwoord, was de complete catering goed en goedkoop geregeld en had ik een sparringpartner om culturele verschillen te overbruggen.
DESCO werkt op dit moment in Lima vooral voor Villa Maria el Triunfo, een stadsdeel van Lima waar het nog aan veel meer ontbreekt dan in Villa el Salvador. Dit deel is tegen de steile heuvels opgebouwd, aan de oostkant van de stad. De meeste huizen zijn van een hout-karton-mengsel (papier-maché?) en de houten vloeren leunen op keien zonder cement om ze waterpas te houden. Het is aardbevingsgebied en elke flinke schok kan de boel laten omdonderen.
Er is geen straatverlichting. Er is geen stromend water. Oude vrouwtjes klauteren de berg op met grote jerrycans. Als ze vallen en ze breken iets, is er geen geld voor een arts. Er is geen riolering en er is amper werk. Wel is er Pinar, een vrouw die andere vrouwen helpt als er vrouwenrechten worden geschonden, zoals huiselijk geweld. Overdag werkt ze in een nagelstudio.
Ook woont hier Kathy, een meid van 17, die ziet hoe sommige klasgenoten af zijn gegleden naar straatbendes, omdat niemand naar ze omkeek. Ze gaat psychologie studeren - ook hierom - maar start nu al met praatgroepen. Of Lina, die een crèche leidt, maar nauwelijks geld krijgt van de staat of van de ouders. Ze snapt wel dat dankzij haar oppaswerk, allerlei gezinnen over de broodnodige extra kostwinner beschikken. Zomaar een paar voorbeelden van dappere strijders.
DESCO wilde graag de tweede trainingsweek aan deze kanjers besteden. Uiteraard is deze vraag ingewilligd. In totaal bestond de groep uit veertien deelnemers, het maximum. Allen tot op het bot gemotiveerd, om deze kans te pakken. Gemiddeld had men lagere school niveau, met hier en daar een uitschieter. Dat maakt dat het hele principe van ‘bewust communiceren’ regelmatig insloeg als een bom. Het was aandoenlijk om te merken hoeveel er voor hen te halen is bij basiszaken als actief luisteren.
Op dag 3 kwam er iemand naar me toe met de melding: “Weet je Erik, ik geloof dat ik tot aan de training nog nooit écht naar iemand geluisterd heb….”. Veel van de geoefende vaardigheden en meegegeven feedback zijn sterk persoonlijk. In deze vijfdaagse trainingen gaat het niet om organisatieadvies of projectmanagement.
Waar het om gaat, is om deze goudeerlijke en betrokken mensen een duwtje in de rug te geven om de volgende stap te gaan zetten in wat ze al aan het doen zijn. Na afloop was de dankbaarheid groot. Een vrouw, ook een crècheleidster, vertelde me dat ze zich tijdens de zwaarste periodes op haar crèche zich zo vaak verschrikkelijk alleen voelde in het werk dat ze deed… en dat ze nu het idee had dat ze er niet alleen voor staat… ontroerend. Net als het boekwerkje dat de groep voor mij had gemaakt (en zelfs nog na kwamen brengen in Lima, omdat het niet op tijd af was) met persoonlijke plaatjes, teksten en foto’s van elk van de deelnemers.
Op het laatste blad hadden ze een citaat uit De Alchemist van Paulo Coelho geschreven, dat ook al op mijn website van mijn eigen bedrijf stond: Je eigen lot ontdekken is je enige echte taak op de wereld. Alle dingen zijn één. Als je echt iets wilt bereiken, zal het hele universum samenspannen om ervoor te zorgen dat je je droom verwezenlijkt.
